10. Sabrın ve Tefekkürün Işığında Liderlik

Tarih, aceleyle inşa edilip telaşla yıkılan nice şöhretin ve fikrin mezarlığıdır. Gözümüzü medeniyetimizin ufkuna çevirdiğimizde ise, zamanın her türlü fırtınasına karşı dimdik ayakta duran öyle eserler görürüz ki, onların harcının sadece kireç ve kum değil, sabır ve tefekkür olduğunu anlarız. Onlar, "anlık cazibenin" değil, "kalıcı bilgeliğin" abideleridir.

Bu bilgeliğin en muhteşem timsallerinden biri, hiç şüphesiz Koca Sinan’dır. Bir anlığına, onun Selimiye’yi tasarladığı o kutlu anı hayal edelim. O, Edirne’nin o mübarek tepesine çıktığında, aklına âniden gelen parlak bir kubbe fikrinin peşine mi düşmüştür? Asla! Selimiye, bir anlık ilhamın değil, seksen yıllık bir ömrün, binlerce şantiyenin tozunu yutmuş bir tecrübenin, Süleymaniye’nin heybetinden Şehzade’nin zarafetine uzanan uzun bir estetik ve manevi yolculuğun zirvesidir. Sinan, taşı tanır, rüzgârın dilinden anlar, statiğin sırrına vakıftır. Lakin onu "Mimar Sinan" yapan asıl sır, demire ve mermere hükmetmesinden evvel, kendi nefsine ve acelecilik duygusuna hükmetmesidir. O, bir taşı yerine koymadan evvel, o taşın kıyamete dek orada nasıl duracağını, hangi duaya gölgelik edeceğini, hangi tefekküre mekân olacağını düşünür. İşte bu, İslam medeniyetinin özündeki itkan, yani bir işi en güzel, en sağlam ve en mükemmel şekilde yapma ahlakıdır.

Günümüzün hıza tapan dünyası ise, bu kadim bilgeliğin tam zıddı bir istikamete işaret eder. Zihin, yeni bir fikrin ilk ışıltısıyla hemen harekete geçer ve gönül, onu bir an önce hayata geçirmek için heyecanlanır. Bu, tıpkı her parlak nesnenin peşinden koşan kişinin haline benzer; fikrin sadece cazip ambalajına kapılıp aslını, detaylarını ve uygulanabilirliğini gözden kaçırır. Oysa nice fikir vardır ki, ufukta parlak bir yıldız gibi belirmiş, ancak uygulamaya geçildiğinde o göz alıcı görünümünün temelsiz bir süslemeden ibaret olduğu anlaşılmıştır. Hızda keramet arayıp bir fikri yeterince tartmadan benimsemenin sonu, ölçüsüz bir emek, zaman ve kaynak israfından doğan acı bir pişmanlıktır. Bu sebeple, aranan yol, ne fırsatları kaçıracak kadar aşırı bir yavaşlık ve analiz felci, ne de tuzaklara düşürecek kadar aceleci bir ihmalkârlıktır. Asıl olan, fikre hak ettiği makul zamanı ve dikkati vererek, ifrat ve tefritten uzak, dengeli ve derinlemesine bir tefekkürdür. Unutulmamalıdır ki, hızlı getiri vadeden bir fikrin cazibesi, bazen sonuçları acı olabilecek zehirli bir oka dönüşebilir.

Bu derin tefekkür hali, Kur’an-ı Kerim’de Hz. Musa (a.s.) ile Hz. Hızır kıssasında da en beliğ şekilde karşımıza çıkar. Hz. Musa’nın zahirî ilmi, Hz. Hızır’ın gemiyi delmesi, çocuğu öldürmesi gibi anlık ve "cazip olmayan" kararları hemen yargılamasına sebep olur. Oysa her bir eylemin ardında, daha büyük bir felaketi önleyen, yetimin hakkını koruyan, ilahi bir bilgelik gizlidir. Bu kıssa, bizlere en açık dersi verir: Gözün gördüğü, aklın ilk anda hükmettiği şey, hakikatin sadece kabuğudur. Hakikatin özüne vasıl olmak için, sabırla beklemek, hüsnüzan beslemek ve hadiselerin ardındaki hikmeti aramak gerekir. Aceleyle verilen hüküm, Hz. Musa’yı dahi yanıltmışken, bizler nasıl olur da kendi aklımızın ilk parıltısına sorgusuz sualsiz teslim olabiliriz?

• Hızlı parlayan ateş, ardında en çok külü bırakır. Gönlü aydınlatan ise, sabırla yanan kandilin sönmez ışığıdır.
• Tohum, toprağın sükûnetinde filizlenir; telaşında değil. Fikir de tefekkürün derinliğinde boy atar; aceleciliğin gürültüsünde değil.
• Gözün gördüğü cazibeye kapılan, yolunu şaşırır. Gönlün bildiği hakikate sabreden, menzile ulaşır.

• "Dijital Oruç" Tutun: Haftada bir gün belirleyip, o gün boyunca yeni trendleri, anlık haber akışlarını ve sosyal medya "fırsatlarını" takip etmeyi bırakın. Zihninizi, daha önce başladığınız bir kitabı bitirmeye, yarım kalmış bir projenizi ilerletmeye veya sadece kendi düşüncelerinizle baş başa kalmaya adayın. Bu, "parlak nesne" sendromuna karşı bir irade antrenmanıdır.
• "Tefekkür Defteri" Edinin: Aklınıza gelen her parlak fikri hemen uygulamaya koymak yerine, bir "Tefekkür Defteri"ne yazın. Fikrin yanına tarih atın. Bir hafta, hatta bir ay sonra o fikre geri dönün. Hâlâ aynı heyecanı ve mantığı taşıyor mu? Bu basit eylem, anlık heves ile kalıcı vizyon arasındaki farkı size gösterecektir.
• "Usta-Çırak" İlişkisi Kurun: Alanınızda sizden daha tecrübeli, işini aceleye getirmeyen, sabır ve metanetle eserler ortaya koymuş bir "usta" bulun. Bu bir hoca, bir mentor veya bir sanatkâr olabilir. Onunla düzenli vakit geçirin, sadece bilgisini değil, iş yapma ahlakını, sabrını ve teennisini gözlemleyin. En büyük dersler, kitaplarda değil, kâmil insanların hâllerinde gizlidir.